افــــتــــتــــاح خــــانــــه ورزش روســــتــــایــــے در هوتــــڪ بــــا حــــضــــور آقــاے عــلــے رضــازاده مــســئول خــانــه ورزش 

و اعــــضــــاے مــــحــــتــــرم شــــوراے اســــلــــامــــے و دهیــــار مــــحــــتــــرم روســــتــــا

خــــانــــه ورزش روســــتــــایــــیــــ داراے تــــجــــهیــــزاتــــے چــــونــ:دارتــ،فــــوتــــبــــالــ دســــتــــے،تــــنــــیــــســ روے مــــیــــز افــتــتــاح گــردیــد

 بــاراه انــــدازے ایــــن خــــانــــه ورزشــ،جــــوانــــانــ و نــــوجــــوانــــان روســــتــــا  از خــــدمــــات ایــــن خــــانــــه بــــهره مــــنــــد مــــے شــــونــــد.

ورزش زورخانه‌ای یا ورزش باستانی ویا ورزش پهلوانی نام مجموعه حرکات ورزشی با اسباب و بی‌اسباب و آداب و رسوم مربوط به آن هاست که در محدوده تاریخی و فرهنگی ایران از گذشته‌های دور رواج داشته‌ است.

ورزش‌های زورخانه‌ای نام دیگر ورزش‌های باستانی ایرانیان است. جایی که در آن به ورزش باستانی می‌پردازندزورخانه نام دارد هم چنین در زورخانه علاوه بر ورزش زورخانه‌ای کشتی پهلوانی نیز گرفته می‌شود.

پروندهٔ ثبت جهانی آیین‌های پهلوانی و زورخانه‌ای به کوشش فدراسیون ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای ایران با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آماده گردید. آیین‌های پهلوانی و زورخانه‌ای در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۸۹ برابر با ۱۶ نوامبر ۲۰۱۰ در فهرست میراث معنوییونسکو از سوی ایران[۱] به ثبت جهانی رسید.[۲]

دانشنامه بروک‌هاوس آلمانی، با استناد به تحقیقات دانشگاه ورزش آلمان واقع در شهر کلن، ورزش زورخانه‌ای را در کتاب اصلی و جلد ویژه ورزش، قدیمی‌ترین ورزش بدن‌سازی جهان معرفی می‌کند.

پرداختن به ورزش‌های زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی در ایران قدمتی چهار هزار ساله دارد که باید برای ترغیب نوجوانان و جوانان به این ورزش‌ها، برنامه‌های متنوعی با حمایت متولیان ورزش در اماکن عمومی برگزار شود.

ورزش باستانی در روستای هوتک نیز همچون سایر نقاط ایران اسلامی از اواخر سال گذشته با همت امام‌جماعت‌مسجدجامع حجت الاسلام والمسلمین مهدوی آغاز به کار کرد

این ورزش باستانی در دوشب در هفته در سالن جواد الائمه روستا برگزار میگردد

ایمنا

ویکیپدیا

پایان ماه روضه شده ، غم گرفته ام

هیئت تمام گشته و ماتم گرفته ام

بعد از دو ماه گرفت صدا های ذاکران

تازه دلم شکسته شده دم گرفته ام

سخنرانی خطیب توانا :

حجت الاسلام و المسلمین حاج محمد اسماعیل خورشیدی از سخنرانان حرم حضرت معصومه 

مکان تکیه امام حسین علیه السلام روستای هوتک

زمان دهه آخرماه صفر ساعت ۱۶

همراه با نماز جماعت مغرب و عشاء در مسجدجامع.

پنداشته اند که ما ز خاموشانیم

                                              همرنگ جماعت فراموشانیم 

ما آرزوی کرب و بلا را داریم

                      با یاد حسینمان کفن پوشانیم

بمناسبت دومین سالگرد خادم الحسین (کربلایی حسین میر) 

مراسم تعزیه خوانی به مدت هشت شب از تاریخ ۹۷/۰۵/۱۱ بعد از نماز مغرب و عشا شروع خواهد شد .

مراسم با اجرای هیئت تعزیه خوانی علی اصغرعلیه السلام هوتک و جمعی از ذاکران استان برگزار خواهد شود.

مکان ؛ روستای هوتک ، خیابان ایرانمنش حد فاصله کوچه ۱۴،۱۶

شادی روح کربلایی حسین میر صلوات

میلادهشتمین امام،هفتمین قبله و دهمین کشتی نجات آقا امام رضا(ع)برهمگان مبارک باد.

جشن بزرگ امام مهربانی ها شب گذشته در تکیه امام حسین علیه السلام روستا برگزار شد .

مراسم جشن ابتدا با نوای گرم مداح اهل البیت کربلایی احمد میر و با قرائت دعای توسل شروع و در ادامه با اجرای گروه همخوانی مهدی یاوران روستا و اجرایی زیبا از آقای حجت نادری مرشد ادامه داشت تا مراسم  مزین شد به آمدن خادم الرضا حاج حسن اسلامی که با نوای گرم و دلنشین خود زینت بخش جشن  بودند .

باز هم ولادت با سعادت امام مهربانی ها را تبریک و تهنیت عرض میکنیم .

به مناسبت میلاد باسعادت هشتمین اخترتابناک آسمان ولایت و امامت حضرت امام رضاعلیه السلام 

مراسم جشنی با حضور خادم حضرت رضوی حاج حسن اسلامی درتکیه امام حسین علیه السلام روستای هوتک برگزار میگردد

زمان : سه شنبه ۹۷/۵/۲  بعد از نماز مغرب وعشاء

فــاطمه آــمد که مــا را شیــعه سازد نزد دوست

علم و ایمان بخشدش هرکس که خاطرخواه اوست

فــاطمه آمــد که ســازد پایه هــای عشــق و اشک

هرچه از دوست رسد، بر دوستدار آری! نت

همزمان باشب میلاد ام ابیها حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و اولین سالروز شروع ورزش پهلوانی در روستای هوتک مراسم جشن دوشنبه ۱۳۹۷/۱۲/۰۶ در سالن جواد الائمه روستا از ساعت 19 همراه با حضور ریاست محترم هیئت ورزش پهلوانی کرمان برگزار می گردد.

جشن میلاد حضرت زهرا(س) و سالروز افتتاح زورخانه هوتک باسخنرانی حجت الاسلام والمسلمین مهدوی آغاز و  با مرشدی و مولودی خوانی  برادران جواد وحجت نادری وحضور ریئس هیئت پهلوانی استان کرمان  آقای مهندس میرحسینی وجناب سرهنگ مساحی وهیئت همراه ودر پایان  ازخانواده شهیدان مهدوی تجلیل به عمل آمد

دریافت
حجم: 14.7 مگابایت
توضیحات: در مدح حضرت امام رضا علیه السلام

مدت زمان: 1 دقیقه 45 ثانیه 

بسم الله الرحمن الرحیم 

^{هر دین و آیینی نمادها و نشانه‌هایی دارد؛ مسیحیان به کلیسا یا کلیسه و یهودیان به کنیسه یا کنیسا و زرتشتیان به آتشکده که پرستشگاه، گوشه گیران و زاهدان نصاری که آنها را راهبان نیز می‌گویند به صومعه و دراویش و متصوفه در مکانی به نام خانقاه یا خانقه گرد هم جمع می‌شدند. اسلام که آخرین دین آسمانی است، از میان نمادها و شعایر ظاهری و مکانی، به جایگاه مسجد و احکام آن بسیار اهمیت داده است.}

در محضر قرآن

دعایی از اعماق جان:

سیره حضرت نوح (علیه‌السلام) را در دو بُعد باید مرور کرد: اول کافرانی هستند که تا به حال تجربه کفر اجتماعی را در جهان تجربه نکرده‌اند؛ و دوم حضرت نوح (علیه‌السلام) است که برای هدایت آن‌ کافران و جلوگیری از آمدن عذاب، نهایت تلاش خود را می‌کند و در مقابل خدا اظهار عجز و ناتوانی می‌نماید.

بُعد اول مهم است، چون این قوم با اقوام پیامبران بعدی فرق می‌کند. مردمان بعدی تجربه نابودی قوم نوح (علیه‌السلام) را دیده‌اند، اما این‌ها نه. بُعد دوم جالب‌تر است به خاطر اینکه حضرت نوح (علیه‌السلام) برای بازداری از عذاب، دستش خیلی خالی است و حتی نمی‌تواند به پیامبران پیشین استناد کند. اینجاست که از ایمان آوردن قوم ناامید می‌شود و با تمام وجود فریاد می‌زند:

فَدَعا رَبَّهُ أَنِّی مَغْلُوبٌ فَانْتَصِرْ 

پس نوح پروردگارش را خواند که: پروردگارا، من شکست خورده‌ام، انتقام مرا بستان.

راستی در طول تاریخ چند نفر از این داستان عبرت گرفتند و چند نفر غفلت ورزیدند؟ ما از کدام دسته‌ایم؟

امام معصومی که ما ایرانیان بیشترین انس و الفت را در بین ائمه علیهم السلام، با ایشان داریم آن هم به واسطه مرقد مطهر ایشان که در خاک ایران زمین قرار دارد.

---

تا دلهایمان تنگ می شود، تا مشکلات از همه طرف به ما هجوم می آورند، تا بیماری ها و ناملایمات زندگی را بر ما سخت می گیرند راهی بارگاه ملکوتی ایشان می شویم و در آن فضای نورانی جانی دوباره می گیریم و با امیدی مضاعف راهی دیار خود می شویم .

آن هایی که معرفتشان از ما بیشتر است، و حق امام و امامت را می شناسند، فقط برای عرض حاجت رو بر آستان مقدس آن امام بزگوار - که سلام و صلوات خداوند متعال بر او باد - نمی کنند. بلکه خود را موظف می دانند هر فرصت که دست می دهد، برای عرض ادب و احترام به پابوسی امام رضا علیه السلام مشرف شوند. خلاصه هر کس به اندازه همت و معرفت خود از سفره نعمت وجود مطهر 

امام رضا علیه السلام بهره می برد.

چقدر خوب است که ما با شناخت سیره و فضایل ایشان، زیارتی از سر معرفت را تجربه کنیم ، و بدانیم که به زیارت چه کسی می رویم، خصوصیات ایشان را بهتر بشناسیم و در رفتارمان سعی کنیم امام رضا(علیه السلام) گونه عمل کنیم.

در این مجال به قسمتی از سیره رفتاری ایشان در چند زمینه مبتلا به جامعه امروز، می پردازیم باشد که عامل باشیم.

1- کرامت و بخشندگی 

در طول تاریخ همیشه مردم در دو طبقه فقیر و غنی زیسته اند ، و خداوند متعال، وظیفه طبقه ثروتمند را رسیدگی به طبقه ضعیف قرار داده است. در کشور ما هم ، کم نیستند افرادی که به نان شبشان محتاجند، در فقر و نداری دست و پا می زنند و هیچ کس به فکر آنان نیست.

در حالی که 

امام رضا علیه السلام که بسیاری از ما سنگ عشق و ولایت ایشان را به سینه می زنیم ، بسیار مراقب این قشر آسیب پذیر بوده اند و از هیچ کمکی به آن ها دریغ نمی کرده اند،  و کمک رسانی به این افراد را افتخار می دانستند.

امام رضا علیه السلام  از پدر بزرگوارش نقل کرده است که جدّش [امام] جعفر بن محمد [الصادق علیه السلام] می فرمود: وقتی کسی از من درخواستی دارد (و به من ابراز نیاز می کند) تلاش می کنم در اوّلین فرصت نیاز او برطرف شود و من فرصت کمک به او را از دست ندهم.»(عیون اخبارالرضا علیه السلام، شیخ صدوق، ج 2،ص179)

زمانی که حضرت در خراسان بودند، در روز عرفه ای تمام اموال خود را به فقرا 

انفاق نمود. فضل بن سهل» به او اعتراض کرد و عرضه داشت: این خسارت و زیان است. حضرت در جواب فرمود: بَلْ هُوَ الْمَغْنَمُ لَا تَعُدَنَّ مَغْرَماً مَا ابْتَغَیْتَ بِهِ أَجْراً وَ کَرَما؛ (مناقب آل ابی طالب، زین الدین محمد بن علی بن شهر آشوب ،ج 4، ص 390) بلکه مفید و سودآور است. هرگز خسارت نشمار آنچه را که به عنوان اجر (الهی) و یا کرم و بخشش داده ای.»

در کتاب شریف کافی نقل شده است که:  کانَ ابوالحسن اِذا اَکَلَ اَلیّ بصَحفَة فتوُضَعُ بِقُرب مائدتِهِ فَیُعمَدُ اِلی اَطیَبِ مِما یُوتی به فَیَأخُذَ مِن کُلّ شئءٍ فَیَضَعُ فی تِلکَ الصَحفَةُ یامُر به لِلمساکِینِ؛ پیوسته ابوالحسن (الرضا علیه السلام) هنگام غذا سینی (یا ظرف بزرگی) را می آورد و کنار سفره می گذاشت (قبل از خوردن) از بهترین غذاهایی که برای او آورده بودند، برمی گرفت، داخل آن سینی می گذاشت و دستور می داد که آن را به نیازمندان بدهند.»

 آنگاه این آیه را تلاوت می کرد می فرمود: فَلاَ اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ وَ ما أَدْراکَ مَا الْعَقَبَةُ فَکُّ رَقَبَةٍ أَوْ إِطْعامٌ»؛ (سوره  بلد/ 11- 14) و تو چه می دانی آن گردنه چیست؟ آزاد کردن برده ای یا غذا دادن در روز گرسنگی.» آنگاه می فرمود: عَلِمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ لَیْسَ کُلُّ إِنْسَانٍ یَقْدِرُ عَلَى عِتْقِ رَقَبَةٍ فَجَعَلَ لَهُمُ السَّبِیلَ إِلَى الْجَنَّةِ بِإِطْعَامِ الطَّعَامِ ؛ (فروع کافی، شیخ کلینی، ج 4، ص 52) خدای عزیز و جلیل می دانست که هر انسانی توان آزادی بنده را ندارد؛ لذا (با دادن طعام) راهی برای او به سوی بهشت قرار داد.»

حالا مقایسه ای بکنیم، ما از سرتاسر کشورمان راهی مشهد مقدس می شویم اگر توان مالی داشته باشیم، لوکس ترین هتل های مشهد مقدس را رزرو می کنیم، به زیارت می رویم و کلی ابراز ارادت می کنیم و بعد از مراجعه به هتل با خیلی از غذاهای متنوع و خوشمزه رو به رو می شویم، اما شاید هرگز به خاطرمان خطور نکند که چه انسان های گرسنه ای در اطراف این هتل ها به امید لقمه ای پرسه می زنند.

2- مردم داری و رعایت آداب معاشرت

در عیون أخبار الرضا ـ به نقل از ابراهیم بن العباس ـ آمده است: هرگز ندیدم که امام رضا علیه السلام به کسى سخن تندى بگوید ، و یا پیش از آن که کسى سخنش تمام شود سخن او را قطع کند . اگر مى توانست حاجت کسى را برآورد، هرگز او را دست خالى برنمى گرداند ؛ هیچ گاه در برابر کسى پاى خود را دراز نمى کرد ، و چنانچه کسى در حضور او نشسته بود ، تکیه نمى کرد. هرگز ندیدم که به یکى از غلامان و خدمتکارانش ناسزا بگوید؛ هرگز ندیدم که آب دهان بیندازد، و یا هنگام خندیدن قهقهه سر دهد، بلکه خنده اش تبسّم بود. هرگاه سفره اش را پهن مى کرد غلامان و خدمتکاران خود و حتى دربان [و ]مِهتر اسبان را با خود سر سفره مى نشاند.» (عیون أخبار الرضا : 2 / 184 / 7)

تصور کنیم که اگر هر کدام از ما در امور فوق چون مولایمان امام رضا علیه السلام باشیم، آن وقت خواهیم دید که جامعه از آرامش و همدلی پر خواهد شد.

3- اهتمام به تلاوت قرآن و عمل به آن

ابراهیم بن عباس گوید: امام رضا علیه السلام در هر سه روز 

قرآن را ختم مى نمود و مى فرمود: اگر بخواهم آن را در کمتر از سه روز هم مى توانم تمام کنم ولکن از هیچ آیه اى نمى گذرم مگر اینکه در آن فکر و دقت مى کنم که درباره چه موضوعى و در چه زمانى نازل شده است به همین خاطر قرآن را در مدّت سه روز تمام مى کنم.(بحارالانوار 92: 204 ح 1)

قالَ رَجاءُ بْنُ ضَحّاکٍ: وَکانَ علیه السلام یُکْثِرُ بِاللَّیْلِ فى فِراشِهِ مِنْ تِلاوَةِ الْقُرْانِ، فَإذا مَرَّ بِآیَةٍ فیها ذِکْرُ جَنَّةٍ أَوْ نارٍ بَکى وَسَأَلَ اللّه َ الجَنَّةَ وَ تَعَوَّذَ بِهِ مِنَ النّارِ. (عیون اخبار الرضا 2: 196، بحارالانوار 49: 94) رجاء بن ضحّاک مى گوید: امام رضـا علیه السلام شبها در بستر خود بسیار قرآن تـلاوت مى کرد، و چـون به آیه هاى بهشت و دوزخ مى رسید، مى گریست و بهـشت را از درگاه خـدا طلب مى کرد و از آتش دوزخ به خـدا پناه مى بـرد.

بسیاری از ما قرآن را فقط برای ختم سی روزه ، در طول ماه مبارک رمضان می دانیم و در طول سال کمتر به سراغ آن می رویم، اما می بینیم که مولایمان ، روز و شبی را بدون 

تلاوت قرآن سپری نمی کردند. 

این اشارات کمی بود از دریای فضایل اخلاقی و رفتاری امام رضا علیه السلام ،که در این زمینه کتاب ها نگاشته شده و این مختصر را یارای بیان بیشتر نیست.

نتیجه

اگر ما دم از ولایت و محبت امام رضا علیه السلام می زنیم، باید در زندگی ایشان مطالعه کنیم، و بکوشیم اخلاقی رضوی داشته باشیم، فقط حاجت خواستن از آن امام بزرگوار، مودبانه نیست. (هر چند امام رئوف ما، آنقدر بخشنده و کریم هستند که هر زائری را به اندازه خود، بهره مند کنند) با این حال اگر ما ایشان را مولای خود می دانیم باید سیره ایشان را الگوی رفتاری خود قرار دهیم.

امام سجاد علیه السلام فرمود: اَلا وَ اِنَّ أَبْغَـضَ النـّاسِ اِلَـى اللّه ِ مَن یَقْتَدى بِسُنَّةِ اِمامٍ وَ لایَقْتَدى بِأَعمالِهِ ؛ هشدار که منفورترین مردم نزد پرورگار، کسى است که شیوه امامى را پیروى کند ولى از سیره عملى او پیروى ننماید. (الکافى، 8: 234، ح 312)

فاطمه محمدی

کارشناس علوم قرآن و حدیث

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

پیامبران و مهدویت-قسمت اول

آفرینش آدم علیه السّلام و اهمیت خانواده

داستان خلقت انسان با آفرینش آدم علیه السّلام و همسرش حوا آغاز می شود. این که آیا آدم علیه السّلام نخستین انسان روی زمین بود یا پیش از او انسان های دیگری نیز بر روی زمین زندگی می کردند، موضوعی است که فعلاً در حیطه بررسی ما قرار ندارد. در این خصوص قرآن کریم(1) از کسانی نام می برد که پیش از ما آفریده شده بوده و در زمین زندگی می کرده اند. همچنین روایاتی وجود دارد که نشان می دهد پیش از آدم علیه السّلام موجوداتی به نام نَسناس” بر روی زمین بوده اند که با آمدن آدم علیه السّلام نسل آنان از میان رفته است. شاید بتوان آثار و استخوانهای باقی مانده از موجوداتی شبیه انسان را که در دوره حاضر کشف شده و شواهد به ظاهر نشان می دهد که قدمتی بسیار بیشتر از چند هزار سال عمر آدم علیه السّلام و فرزندان او دارد، به این مخلوقات نسبت داد. همچنین تا پیش از خلقت آدم علیه السّلام، زمین به طور گسترده محل ست جنیان بوده است.(2) همچنین روایت تأمل برانگیزی در خصوص وجود آدم هایی پیش از آدم علیه السّلام نقل شده که در جای خود قابل بررسی است.(3)

اما به هر حال آنچه محدوده بررسی ما را در این نوشتار شکل می دهد، حوادث مربوط به آفرینش و ورود نخستین انسان مسؤول و مکلف و دارای فطرت به نام آدم ابوالبشر علیه السّلام است به زمین که قرار بود او و ذریه اش جریان خلیفه اللهی را در این کره خاکی مستقر سازند. از همین رو است که این نخستین انسان نخستین پیامبر خداوند هم بود، در حالی که زمین جز او و همسرش سکنه دیگری از این جنس نداشت.
ظاهراً این اتفاق در حدود هفت هزار سال پیش در زمین واقع شده است.(4) روایات نورانی (5) تلاش کرده است تا خلقت حوا را از دنده چپ آدم علیه السّلام و به تعبیری طفیلی او قلمداد کند، اما بنابر صریح قرآن کریم برای هر دو انسان از یک نفس واحده آفریده شدند.(6) موضوع خلقت این زوج در ابتدا و با هم، نخستین نقطه در تاریخ است که اهمیت خانواده را در زندگی زمینی بشر به ما می فهماند. داستان بشر بر روی کره خاک با یک خانواده به عنوان سنگ بنای جوامع عظیم بشری و نقطه اتکای تمدن های بزرگ و الهی آغاز می شود.

2. محل آفرینش آدم علیه السّلام

در مورد مکان خلقت آدم علیه السّلام دیدگاه های گوناگونی ارائه شده است. به هر حال دیدگاه غالب آن است که آدم و حوا علیهماالسّلام در جنت برزخی آفریده شدند و پس از وقایعی که بررسی آن خواهد آمد به نقطه ای در زمین هبوط نمودند. با تصویری که از عالم برزخ و جنت برزخی داریم، می دانیم که بایستی در جایی بر روی زمین به دنبال شکل گیری این جنت برزخی باشیم و برزخی بودن آن را به وضعیتی نسبت دهیم که آدم و حوا علیهما السّلام در آن به سر می برده اند. این مکان بر اساس برخی روایات سرزمین بین النهرین و به طور مشخص کوفه (7) است که در میان سرزمین های مورد بحث در این سیر از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است. این مقطع نخستین موضعی است که به اهمیت سرزمین کوفه در آن اشاره می شود و این اشارات تا قیام آخرامان و پایتختی این شهر به عنوان مرکز ملک عظیم ادامه دارد.

3. آدم علیه السّلام و فرشتگان

داستان فرشتگان و آدم علیه السّلام از زمانی آغاز می شود که خداوند اراده خود را بر قراردادن خلیفه ای در زمین آشکار نمود:

وَ إِذْ قَالَ رَبُّکَ لِلْمَلاَئِکَةِ إِنِّی جَاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَةً (8)

(به خاطر بیاور) هنگامی را که پروردگارت به فرشتگان گفت: من در روی زمین، جانشینی ‍‍[نماینده ای] قرار خواهم داد.
به دنبال این اعلام، ملائکه که تا آن زمان تنها خود را به عنوان موجودات ملکوتی خداوند می شناختند ذات ربوبی را مورد خطاب قرار داده و پرسیدند:

قَالُوا أَ تَجْعَلُ فِیهَا مَنْ یُفْسِدُ فِیهَا وَ یَسْفِکُ الدِّمَاءَ وَ نَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِکَ وَ نُقَدِّسُ لَکَ (9)

فرشتگان گفتند: پروردگارا! آیا کسی را در آن قرار می دهی که فساد و خونریزی کند؟! (اگر هدف از آفرینش این انسان، عبادت است،) ما تسبیح و حمد تو را به جا می آوریم، و تو را تقدیس می کنیم.»
این که این فرشتگان درگاه الهی از کجا می دانستند که بشر در زمین به افساد و خونریزی خواهد پرداخت موضوعی است که بدان پاسخ های گوناگونی داده شده است. از جمله در روایتی که پیش از این در خصوص وجود مخلوقاتی پیش از انسان در زمین گذشت، این آگاهی به حضور آنان و داستان طغیان این قوم نسبت داده شده است.
اما شاید لطیف ترین تعبیر در خصوص تفسیر این آیات باشد که موضوع فساد و خونریزی از نفس اعلام خداوند و از خود آیات پیشین-البته از دیدگاه ملائکه-قابل برداشت است. فرشتگان با شنیدن کلمه ارض” آنجا که فرمود” انی جاعل فی الارض خلیفه” به دلیل ویژگی های زندگی در زمین و مسأله ی تعلق به عالم خاک و تزاحم زندگی مادی چنین دریافتند که زندگی این مخلوق در زمین همانند پیشینیانش توأم با فساد و خونریزی خواهد بود. در این صورت جریان خلافت وی برای ایشان امری کاملاً غریب می نمود. ظاهراً این گروه از فرشتگان از بعد دوم و ملکوتی این آفریده الهی در این مقطع غافل بودند.(10) خداوند در پاسخ ایشان به نکته ای اشاره می کند که درک آن برای ما بسیار مهم است:

قَالَ إِنِّی أَعْلَمُ مَا لاَ تَعْلَمُونَ‌ (11)

پروردگار فرمود: من حقایقی را می دانم که شما نمی دانید.
از برخی از تعابیر این چنین برداشت می شود که خداوند با این جمله خواست به ملائکه بفهماند که در خصوص چیزی که نمی دانند باید سکوت کنند و آن را به علم خداوندی واگذارند، اما تفسیر دقیقتر این آیه می تواند این باشد که همچون برخی آیات دیگر، خداوند هیچ پرسشی را بی پاسخ نمی گذارد و البته ممکن است پاسخ به گونه ای باشد که در مقطعی فهم ما از درک آن قاصر باشد. در این مورد نیز خداوند به موضوع مهم علم و به ویژه علم به اسماء در پاسخ اشاره می کند و به ملائکه می فهماند که این خلیفه الهی از علم خداوندی بهره خواهد برد و به وسیله آن به این مقام دست خواهد یافت.(12) در ادامه آیات همین موضوع اتفاق می افتد.

وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ کُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلاَئِکَةِ فَقَالَ أَنْبِئُونِی بِأَسْمَاءِ هؤُلاَءِ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ‌ (13)

سپس علم اسماء را همگی به آدم آموخت. بعد آنها را به فرشتگان عرضه داشت و فرمود: اگر راست می گویید، اسامی اینها را به من خبر دهید!
خداوند حکیم و دانا اسمائی را به آدم علیه السّلام می آموزد و سپس آن را بر ملائکه عرضه کرده و از آنان می خواهد که آن اسماء را معرفی کنند. با اظهار عجز فرشتگان و خبر دادن آدم علیه السّلام از آن اسماء نه تنها مسأله خلیفه اللهی آدم علیه السّلام در میان فرشتگان تثبیت می شود که وی به عنوان معلم ملائکه مطرح می گردد.
در این که آن اسماء چه بوده اند روایات و تفاسیر متعددی وارد شده است.(14)

4. آدم علیه السّلام و شیطان

به دنبال این جریان و با شناخته شدن مقام آدم علیه السّلام امر به سجده از سوی ذات مقدس ربوبی صادر شده و ملائکه همه به سجده می افتند، مگر ابلیس که از سر استکبار از این عمل سرباز می زند و سجده نمی کند.

وَ إِذْ قُلْنَا لِلْمَلاَئِکَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلاَّ إِبْلِیسَ أَبَى وَ اسْتَکْبَرَ وَ کَانَ مِنَ الْکَافِرِینَ‌ (15)

و (یاد کن) هنگامی را که به فرشتگان گفتیم: برای آدم سجده و خضوع کنید!» همگی سجده کردند؛ جز ابلیس که سرباز زد، و تکبر ورزید، (و به خاطر نافرمانی و تکبرش) از کافران شد.
ابلیس انوار اهل بیت علیهم السّلام را در وجود آدم علیه السّلام مشاهده کرد و بدین سبب از سجده امتناع کرد.(16)
از این مقطع است که داستان دشمنی شیطان با آدم علیه السّلام و ذریه او آغاز می شود و حوادث کوچک و بزرگی به دنبال آن شکل می گیرد که تا به امروز ادامه داشته است. شیطان مصطلح قرآن کریم در این موارد موجودی است از جنیان به نام ابلیس که بنا بر روایات (17) سال های طولانی در میان ملائکه به عبادت پرداخته بود و این حضور منافقانه به شکلی بود که حتی ملائکه خبر نداشتند که او از جنس آنان نیست. با خلقت انسان و امر به سجده و اطاعت ملائکه و عصیان ابلیس این نفاق بر همگان آشکار گشت و شیطان از آن مقام رانده شد.(18)
در اینجا شیطان احتجاجی با خداوند متعال دارد که ذکر آن خالی از لطف نیست. وی در پاسخ پرسش از سبب امتناعش از سجده، به جنس و ماده خلقت خویش اشاره می کند که بر اساس تعلق به گروه جنیان، از آتش است. وی آن را برتر از خاک می داند و با این تعبیر نخستین جریان اصالت ماده را در تاریخ رقم می زند.(19)
شیطان در استدلال خویش به ماده خلق توجه کرد. ماده خلق انسان، خاک و ماده خلق شیطان، آتش است؛ ولی ملاک امر خداوند ماده نبود؛ صورت فعلی انسان روح خداوندی او بود… در این عالم معیار همه استکبارها اصالت دادن به ماده است. دلیل استکبار شیطان این بود که گمان می کرد ماده خلقت او (آتش) از ماده خلقت انسان (خاک)، برتر است”.(20)
البته در این جا می توان چنین استدلال نمود که اشاره به ماده خلقت از سوی شیطان بهانه و پوششی بود برای سبب اصلی امتناع او از سجده که به تصریح قرآن کریم همان استکبار است. این موجود لعین و پیروان او از همان روز نخست بدین صفت رذیله که سرمنشأ تمامی دیگر صفات رذیله است شناخته شدند و تا امروز که ما به تعلیم امام راحلمان رحمه الله آمریکا را شیطان بزرگ و سرکرده استکبار جهانی می دانیم استمرار دارد. به هر حال دو موضوع استکبار و ماده گرایی، صرف نظر از این که کدام سبب دیگری باشد، از جمله عبرتهایی است که از داستان شیطان می توان گرفت.
به دنبال این محاجه، شیطان از درگاه الهی رانده شده و دشمنی بی حد او با انسان آغاز می شود. جریان مهلت خواستن تا روز بعث از سوی او و مهلت دادن به وی تا وقت روز معلوم در اینجا اتفاق می افتد. سپس شیطان قسم می خورد که در این مهلت به کار اغوای انسان ها خواهد پرداخت (21) و بر سر صراط مستقیم آنان خواهد نشست.(22) و البته کار اغوای خود را از همین مقطع آغاز می نماید.
خداوند آدم و حوا علیهما السّلام را در بهشت برزخی جای می دهد و به آنان اجازه می دهد تا از همه گونه تمتعات این جنت بهره مند شوند و تنها آنان را از نزدیک شدن به یک درخت باز می دارد (23) اگر آنچنان که برخی مفسرین(24) گفته اند فلسفه این وقوف در جنت را دوره ای آموزشی و آزمایشی برای انسان بدانیم که قرار بود در آن پیش از آن که آدم علیه السّلام وارد عرصه تکلیف شود دشمنی شیطان و راه های اغوای او را تجربه کند، جنس این درخت و سبب وم پرهیز از آن موضوعیتی در این خصوص نمی یابد. برخی گفته اند این درخت وسیله و بهانه ای بود برای نشان دادن عمق دشمنی شیطان به آدم و همسرش حوا علیهما السّلام. در روایتی از وجود مقدس امام رضا علیه السّلام نیز این گونه بیان شده که درخت های بهشتی منحصر به یک میوه و محصول خاص از جمله سیب یا گندم نیستند و بنا بر اراده انسان هرگونه میوه ای را در خود دارند.(25)
اما با کمی تأمل در آیات مربوط به این جریان می توان احتمال دیگری را نیز در تفسیر این آیات داد که ضمن حفظ هماهنگی یا روایت، به موضوع محوری ما بیشتر مربوط می شود. شیطان در معرفی این درخت به آدم علیه السّلام، آن را شجره الخلد و ملک لا یبلی” معرفی می کند.(26) شجره در قرآن کریم، همچنان که در خصوص شجره طیبه”، شجره خبیثه”(27) و شجره زقّوم” (28) و تفاسیرآن آمده است، وماً به معنای درخت با ویژگی های دنیوی نیست. واقعیت ملکوتی شجره، خاندان ها و گروه هایی از انسان ها هستند که با یکدیگر بستگی داشته و مجموعه واحدی را شکل می دهند. عنوان شجره نامه” از همین رویکرد گرفته شده است. با این ترتیب درخت جاودان” نمی تواند چیزی جز اهل بیت علیهم السّلام بوده و در این صورت پادشاهی کهنه ناشدنی” را باید به ملک آخرامان تعبیر نمود.
بر این اساس می توان به عنوان یک احتمال چنین تفسیر نمود که شیطان ملک اهل بیت علیهم السّلام در آخرامان را به آدم علیه السّلام نشان داد و به او این چنین وانمود کرد که بدون گذر از ابتلائات و آزمون های الهی، می توان به سادگی در همین جنت به این ملک دست یافت. ظاهراً از همین رو بود که با نزدیک شدن آدم علیه السّلام به درخت و خوردن میوه آن، در برابر عظمت این ملک، نقائص و سوآت” آدم علیه السّلام آشکار شد و به دنبال آن از بهشت هبوط نمود. قرآن کریم (29) در جای دیگری نیز از زبان شیطان این چنین نقل می کند که سبب منع خداوند از این درخت این است که با خوردن میوه آن، شما دو مَلَک” شده و در بهشت جاودان خواهید ماند. این جاودانگی بی شک همان مفهوم جاودانگی در شجره خلد بوده و در خصوص مَلَک و فرشته نیز باید گفت که ملائک موجوداتی ملکوتی هستند که انسان ها در صورت شکل گیری مُلک در زمین به آنان رسیده و بلکه از آنان فراتر هم خواهند رفت. لذا این بیان نیز تعبیر دیگری از بیان آیه نخست می تواند باشد.
به هر حال شیطان از همین مجرای به ظاهر تنگ-که در آن در کنار انواع نعمتهای حلال تنها یک چیز تحریم شده بود-وارد شده و اغوای خود را آغاز می کند. وی به تبیین دلیل منع می پردازد و تلاش می کند تا آدم و حوا علیهما السّلام عقل و برداشت خود را بر اطاعت خداوندی که از فلسفه آن اطلاعی ندارند، حاکم کنند و سرانجام برای آنان قسم می خورد که وی خیر آنان را می خواهد. ظاهراً استدلال های شیطان کارگر نمی افتد و ایشان مقام اطاعت را از دست نمی دهند، اما بر اساس روایات (30)، آدم علیه السّلام که تا آن زمان قسم دروغ را تجربه نکرده بود، قسم شیطان را باور می کند و هر دو از آن درخت ممنوعه می خورند.
در اینجا تورات و اسرائیلیات (31) تلاش کرده اند تا جریان را این گونه بیان کنند که ابتدا حوا فریب شیطان را خورد و سپس وی دست به کار فریفتن آدم علیه السّلام شد، در صورتی که آیات مربوط به این داستان با بکار بردن ضمیر تثنیه که ویژه دو نفر است، صریحاً بیان می دارد که هر دو فریفته قسم شیطان شدند و به این عمل ممنوع مبادرت کردند. این گونه تفاسیر را بایستی در راستای تضعیف مقام زن و تنزل دادن وی به موجودی بیشتر همکار شیطان تا همراه انسان و باز از این طریق سست نمودن بنیان خانواده دانست که اسلام به جدّ در مقابل آن ایستاده و تلاش نموده تا زن را به جایگاه واقعی خود برساند.
به هر حال با این گناه و توبه از آن و هبوط به زمین، آدم و حوا علیهما السّلام با کوله باری از تجربه عالم برزخ و دشمنی شیطان زندگی زمینی خود را آغاز می کنند. مدت وقوف این دو مخلوق الهی در جنت برزخی و شکل گیری این وقایع در روایات یک نیمروز (32) بیان شده است. شیطان هم با آنان به زمین دنیا می آید تا قسم خود را محقق سازد.

5. آدم علیه السّلام در زمین

با هبوط به زمین و آغاز زندگی زمینی تلاش آدم علیه السّلام به عنوان نخستین پیامبر خدا برای راهبری بشر به سوی غایت خلقت آغاز می شود. آیات قرآن کریم دلالت دارد که با توجه به آنچه در جریان شجره ممنوعه گذشت، در آدم علیه السّلام عزم جدی ای برای استقرار ملک و زمینه سازی آن شکل نیافت، و لذا است که نام او در میان پیامبران اولوالعزم قرار نگرفت (33)، اما در هر حال آدم و حوا علیهما السّلام که شیطان را به خوبی شناخته بودند در معرض وسواس او قرار نگرفتند و لذا ناچار شیطان آن دو را رها ساخت و به دنبال اغوای فرزندان ایشان رفت تا بدین ترتیب نخست جای پا را در زمین برای خود فراهم نموده باشد.
این نخستین حرکت شیطان در زمین از راه اختلاف افکنی میان دو برادر صورت گرفت تا به ما بفهماند اختلاف میان برادران از مهمترین راه های نفوذ شیطان است. در ادامه در تاریخ بشر به نمونه های بی شماری از این جریان برخواهیم خورد که تا به امروز به عنوان کارآمدترین حربه شیطان از آن استفاده می شود.
نام فرزندان آدم علیه السّلام در قرآن کریم نیامده است، اما به نقل تورات آنان هابیل و قابیل نام داشتند. چون زمان آزمون تقدیم قربانی رسید، گوسفند هابیل به دلیل اخلاص و تقوا در عمل پذیرفته شد و گندم قابیل از آن جا که از بدترین محصول وی جدا شده بود پذیرفته نشد. همین سبب شد تا زهر تلخ دشمنی در کام قابیل جوشش گیرد و اقدام به قتل برادر کند و بدینسان خود را به عنوان سرسلسله برادرکشان و قاتلان تاریخ معرفی نماید. در این جریان چند نکته برای ما قابل تأمل است:
نخست سبب شکل گیری این اختلاف که به تصریح قرآن کریم موضوع قربانی و تقوای هابیل و بی تقوایی قابیل بوده است. در اینجا نیز همچون موارد قبل تورات و اسرائیلیات تلاش نموده اند تا موضوع را به داستان ازدواج این دو و تمایل قابیل به همسر هابیل برگردانند که باز موضوع زن و خانواده را برای چندمین بار در این مقطع کوتاه تاریخی پیش می کشد.
نکته دوم بروز قتل و کشتن انسان ها به عنوان نقطه اوج خواست شیطان است که در این مقطع در میان بشر شکل می گیرد و تا به امروز نیز به طور وسیع جریان دارد، همان روی سکه که ملائکه از آن بیم داشتند. کشته شدن انسان ها و جلوگیری از رشد مطلوب آنان در زندگی زمینی خواست نهایی شیطان است. و در این راه فرقی میان مؤمنان و پیروان شیطان وجود ندارد. شیطان به دنبال روزی است که بر زمین حتی یک نفر زندگی نکند تا امکان پرستش خداوند و خلافت وی وجود داشته باشد. بروز جنگ های بزرگ تاریخی و استفاده از سلاح های کشتار جمعی در تاریخ و اصرار بیش از حد دشمنان ما بر قرار دادن واقعه ای مجعول به نام آرماگدون را در آینده بشر با ابعاد تخریبی حداکثری بایستی در همین راستا توجیه نمود.
سومین نکته که از این داستان قربانی این دو برادر به دست می آید این است که بر این اساس هابیل دامدار و قابیل به اصطلاح امروز ما کشاورز بوده است و این در حالی است که مدت زیادی از زندگی آنان بر زمین نگذشته بوده و این خود می تواند حجتی باشد در تأیید قول آنان که آموزش های انبیا را در زندگی بشر دارای تأثیر و جایگاهی بی بدیل می دانند. در این داستان دامداری و کشاورزی حداقل از علومی است که به واسطه پیامبران به انسان تعلیم داده شده است.
به هر حال با وقوع قتل و برادرکشی شیطان جاپای خودی را در زمین تثبیت می کند و نسل آدم علیه السّلام از طریق دیگر فرزندان او ادامه حیات و گسترش می دهد. فرزندانی از آدم علیه السّلام از جمله شیث نبی علیه السّلام به پیامبری می رسد تا نوبت به نخستین پیامبر اولوالعزم نوح نبی علیه السّلام می رسد.

پی نوشت ها :

1- سوره بقره آیه 21:یَا أَیُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ وَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ‌
اى مردم، پروردگارتان را که شما، و کسانى را که پیش از شما بوده‏اند آفریده است، پرستش کنید باشد که به تقوا گرایید.
2- عَنْ اَبِی جَعْفَرٍ ع قالَ سُئِلَ امیرُالمُوْمِنینَ ع هَلْ کانَ فِی الارْضِ خَلْقٌ مِنْ خَلْقِ اللهِ تَعَالَی یَعْبُدونَ اللهَ قَبْلَ آدمَ وَ ذُرِّیتِهِ فَقَالَ نَعَمْ قَدْ کانَ فِی السَّماواتِ و الارْضِ خَلْقٌ مِنْ خَلقِ اللهِ یُقَدِّسُونَ اللهَ وَ یُسَبِّحُونَهُ وَ یُعَظُّمُونَهُ بِالَّیْلِ وَ النَّهارِ لا یَفْتُرُونَ فَانَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمَّا خَلَقَ الارضِینَ خَلقَهَا قَبلَ السَّماواتِ ثُمَّ خَلَقَ الْمَلائِکَةَ رُوحانیِّینَ لَهُمْ اجنِحَةٌ یَطیرُونَ بِها حَیْثُ یَشاءُ اللهُ فَاسکَنَهُم فیما بَینَ أطْبَاقِ السَّماواتِ یُقَدِّسُونَهُ الَّیْلَ و النَّهارَ وَ اصْطَفَی مِنْهُمْ اِسْرافیلَ وَ میِکائیلَ و جَبْرَئیلَ ثُمَّ خَلقَ عَزَّ وَ جَلَّ فِی الارْضِ الجِنَّ ِّینَ لَهُمْ اجْنِحةُ فَخَلَقَهُمْ دُونَ َخْلقِ الْمَلائِکَةِ وَ حَفِظَهُمْ اَنْ یَبْلُغُوا مَبْلَغَ الْمَلائِکَةِ فِی الطَّیَرانِ وَ غَیْرِ ذلِکَ فَاسْکَنَهُمْ فِیمَا بَینَ أطْبَاقِ الاَرضِینَ السَّبعِ وَ فَوْقَهُنَّ یُقَدِّسُونَ اللهَ اللَّیْلَ و النَّهارَ لا یَفْتُرُونَ ثُمَّ خَلَقَ خَلْقاً دُونَهُمْ لَهُمْ أبدانٌ وَ ارْواَحٌ بِغَیْرِ اجْنِحَةٍ یَاکُلُونَ وَ یَشْرَبُونَ… (بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الائمة الاطهار، ج54، ص 323)
پرسیده شد امیرالمؤمنین علیه السّلام که آیا در زمین پیش از آدم و فرزندانش آفریده از آفریده های خدا بوده اند که خدا را بپرستند؟ پاسخ فرمود: آری البته در آسمان ها و زمین خلقی بودند که خدا را تقدیس می کردند و تسبیح می گفتند، و بزرگ می داشتند در شب و روز بی سستی و کاستی، چون که خدا عز وجل چون زمین ها را آفرید پیش از آسمانها بود، سپس فرشته های بالدار آفرید که هر جا خدا می خواست پرواز می کردند، و آنها را میان طبقه های آسمان جا داد و شبانه روز او را تقدیس می کردند، و اسرافیل و میکائیل و جبرئیل را از میان آنها برگزید.
سپس خداوند عز و جل در زمین پریان بالدار آفرید که پایین تر از فرشته ها بودند، و آنها را نگهداشت که در پرش و جز آن به فرشته ها نرسند و آنها را میان طبقه های هفت زمین جا داد و بالای آن و خدا را شبانه روز تقدیس می کردند و سست نمی شدند، سپس آفریده هایی پایین تر از آنها آفرید با تن و جان وبی بال و پر می خوردند و می نوشیدند نسناس» مانند خلق آنان هستند، آدمی نیستند، آنها را میانه زمین و پشت زمین جا داد و با پریان خدا را شبانه روز تقدیس کردند و سست نمی شدند. گفت: پریان به آسمانها پرواز می کردند و به فرشته ها برمی خوردند و با آنها درود می گفتند و از آنها دیدن می کردند و با آنها می آسودند و از آنها می آموختند (الخبر) سپس گروهی از پریان و نسناس که خدا آفرید و در میانه های زمین با فرشته ها جا داد از فرمان خدا سرپیچی کردند، و هرزگی کردند و بناحق ستم کردند، و به یکدیگر در سرکشی بر خدا بالادستی نمودند، تا آنجا که خون هم را ریختند، و تباهی بار آوردند و پروردگاری خدا تعالی را منکر شدند، فرمود: گروه فرمانبران از پریان بکارهای خدا پسند و فرمانبرداری او ایستادگی کردند و از دو گروه پری و نسناس که از فرمان خدا سرکشی کردند جدا شدند. فرمود: خدا بال پریانی که از فرمان خدا سرکشی کردند و تمرد نمودند فرو ریخت و نتوانستند به آسمان بپرند و بدیدار فرشته برسند چون گناه و نافرمانی کردند فرمود: گروه فرمانبر خدا از پریها شب و روز مانند پیش به آسمان پرواز می کردند و ابلیس که (حارث) نام داشت بفرشته ها وانمود می کرد که از گروه فرمانبر است.
3-عَنْ اَبیِ حَمْزَهَ الثُّمالیَّ قالَ سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ الحُسَیْنِ ع یَقُولُ انَّ اللهِ خَلَقَ مُحَمَّداً وَ علِیَّاً وَ الطَّیِّبینَ مِنْ نُورِ عَظَمَتِهِ وَ أقامَهُمْ اشْباحاً قَبْلَ المَخْلُوقاتِ ثُمَّ قالَ أ تَظُنُّ انَّ اللهَ لَمْ یَخْلُقْ خَلْقاً سِواکمُْ بَلَی وَ اللهِ لَقَدْ خَلَقَ اللهُ الفَ الفِ آدَمَ وَ الفَ الفِ عالَمٍ وَ انتَ واللهِ فِی اخِرِ تِلْکَ العَوالِمِ (بحار الانوار الجامعة لدرر أخبار الائمة الأ طهار، ج25، ص 25)
ابوحمزه ثمالی گفت که از حضرت زین العابدین علیه السّلام شنیدم می فرمود خداوند محمد و علی و پاک فرزندانش را از نور عظمت خود آفرید و آنها را به صورت شبح قرار داد قبل از آفرینش مخلوقات سپس فرمود تو خیال می کنی خداوند جز شما چیزی نیافریده به خدا سوگند هزار هزار آدم و هزار هزار عالم آفرید که تو در آخرین عالم قرار گرفته ای.
4- المیزان، ج4، ذیل آیات 4-1 سوره نساء ص 222.
5- زراره» می گوید از امام صادق علیه السّلام پرسیده شد، گروهی از مردم می گویند: خداوند تعالی بر آدم وحی فرستاد تا دخترانش را به ازدواج پسرانش درآورد و بدین ترتیب ریشه آفرینش از ازدواج محرمات نشأت گرفته است! امام صادق علیه السّلام در پاسخ فرمودند: خداوند منزه از چنین اتهامی است چگونه می توان گفت ذات باری تعالی خلقت برگزیده خویش را بر پایه حرام قرار دهد و توان آفرینش پدیده ای حلال را نداشته باشد؟! آنگاه از حضرت سؤال شد بعضی عقیده دارند که حواء از قسمت پایین پهلوی چپ آدم آفریده شده است، اما در پاسخ فرمودند: کسی که چنین ادعا می کند در حقیقت منکر قدرت خداوند است و اینکه نمی تواند همسری حلال را که از پهلوی آدم خلق نگشته باشد برایش خلق نماید. سؤال کننده در ادامه گفت: چنانچه حواء از پهلوی آدم آفریده شده باشد باید نتیجه گرفت که ازدواج نسلهای بعد از او تماماً در طبقه ازدواج محرمات با یکدیگر است. (من لا یحضره الفقیه، ج3، ص 379).
6- سوره نساء،‌آیه 1: یَا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَ بَثَّ مِنْهُمَا رِجَالاً کَثِیراً وَ نِسَاءً وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی تَسَاءَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلَیْکُمْ رَقِیباً
اى مردم، از پروردگارتان که شما را از نفس واحدى » آفرید و جفتش را [ نیز ] از او آفرید، و از آن دو، مردان و ن بسیارى پراکنده کرد، پروا دارید و از خدایى که به [ نامِ ] او از همدیگر درخواست مى‏کنید پروا نمایید و زنهار از خویشاوندان مَبُرید، که خدا همواره بر شما نگهبان است.
7-برای مطالعه ر.ک: النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین، ص 22 به بعد.
خداوند به ملائک امر کرد که بر او سجده کنند. محل وقوع این دستور و سجده ملائک بر آدم علیه السّلام، منطقه ای است که امروزه ما آن را با نام نجف می شناسیم و پیش از آن با عنوان پشت و حاشیه کوفه شناخته می شد.(بحارالأنوار، ج11، ص 149).
8- سوره بقره، آیه 30.
9- سوره بقره، آیه 30.
10- پاسخی که در این آیه از ملائکه حکایت شده، اشعار بر این معنا دارد، که ملائکه از کلام خدای تعالی که فرمود می خواهم در زمینه خلیفه بگذارم، چنین فهمیده اند که این عمل باعث وقوع فساد و خونریزی در زمین می شود، چون می دانسته اند که موجود زمینی به خاطر اینکه مادی است، باید مرکب از قوایی غضبی و شهوی باشد، و چون زمین دار تزاحم و محدود الجهات است، و مزاحمات در آن بسیار می شود، مرکباتش در معرض انحلال، و انتظامهایش و اصلاحاتش در مظنه فساد و بطلان واقع می شود، لاجرم زندگی در آن جز به صورت زندگی نوعی و اجتماعی فراهم نمی شود، و بقاء در آن بحد کمال نمی رسد، جز با زندگی دسته جمعی، و معلوم است که این نحوه زندگی بالآخره بفساد و خونریزی منجر می شود. در حالی که مقام خلافت همانطور که از نام آن پیداست، تمام نمی شود مگر به اینکه خلیفه نمایشگر مستخلف باشد، و تمامی شئون وجودی و آثار و احکام و تدابیر او را حکایت کند، البته آن شئون و آثار و احکام و تدابیری که به خاطر تأمین آنها خلیفه و جانشین برای خود معین کرده. و خدای سبحان که مستخلف این خلیفه است، در وجودش مسمای باسماء حسنی، و متصف به صفات علیایی از صفات جمال و جلال است، و در ذاتش منزه از هر نقصی، و در فعلش مقدس از هر شر و فسادی است.(جلت عظمته).
و خلیفه ای که در زمین نشو و نما کند، با آن آثاری که گفتیم زندگی زمینی دارد، لایق مقام خلافت نیست، و با هستی آمیخته با آن همه نقص و عیبش، نمی تواند آئینه هستی منزه از هر عیب و نقص، و وجود مقدس از هر علم خدایی گردد، بقول معروف (تراب کجا؟ رب الارباب کجا؟). و این سخن فرشتگان پرسش از امری بوده که نسبت به آن جاهل بوده اند، خواسته اند اشکالی را که در مسئله خلافت یک موجود زمینی بذهنشان رسیده حل کنند، نه اینکه در کار خدای تعالی اعتراض و چون و چرا کرده باشند. به دلیل این اعترافی که خدای تعالی از ایشان حکایت کرده، که دنبال سؤال خود گفته اند:(انَّکَ انْتَ العَلیمُ الحَکیمُ، تنها دانای علی الاطلاق و حکیم علی الاطلاق تویی)، چون این جمله با حرف (ان) که تعلیل را آماده می کند آغاز شده، می فهماند که فرشتگان مفاد جمله را مسلم می دانسته اند، (دقت بفرمایید).
پس خلاصه کلام آنان باین معنا برگشت می کند که: خلیفه قرار دادن تنها به این منظور است که آن خلیفه و جانشین با تسبیح و حمد و تقدیس زبانی، و وجودیش، نمایانگر خدا باشد، و زندگی زمینی اجازه چنین نمایشی به او نمی دهد، بلکه برعکس او را به سوی فساد و شر می کشاند.
از سوی دیگر، وقتی غرض از خلیفه نشاندن در زمین، تسبیح و تقدیس به آن معنا که گفتیم که حکایت کننده و نمایشگر صفات خدایی تو باشد، از تسبیح و حمد و تقدیس خود ما حاصل است، پس خلیفه های تو مائیم، و یا پس ما را خلیفه خودت کن، خلیفه شدن این موجود زمینی چه فایده ای برای تو دارد؟(المیزان فی تفسیر القرآن، ج1، ص 115)
11- سوره بقره، آیه 30.
12- علامه طباطبایی رحمه الله ذیل این آیه می نگارد:
زمینه و سیاق کلام به دو نکته اشاره دارد، اول اینکه منظور از خلافت نامبرده جانشینی خدا در زمین بوده، نه اینکه انسان جانشین ساکنان قبلی زمین شوند، که در آن ایام منقرض شده بودند، و خدا خواسته انسان را جانشین آنها کند، هم چنان که بعضی از مفسرین این احتمال را داده اند. برای اینکه جوابی که خدای سبحان به ملائکه داده، این است که اسماء را به آدم تعلیم داده و سپس فرموده: حال، ملائکه را از این اسماء خبر بده، واین پاسخ با احتمال نامبرده هیچ تناسبی ندارد.
و بنابر این، پس دیگر خلافت نامبرده اختصاص بشخص آدم ع ندارد، بلکه فرزندان او نیز در این مقام با او مشترکند، آن وقت معنای تعلیم اسماء، این می شود: که خدای تعالی این عمل را در انسان ها به ودیعه سپرده، به طوری که آثار آنان ودیعه، به تدریج و به طور دائم، از این نوع موجود سر بزند، هر وقت به طریق آن بیفتد و هدایت شود، و بتواند آن ودیعه را از قوه به فعل درآورد. دلیل و مؤید این عمومیت خلافت، آیه: (إِذْ جَعَلَکُمْ خُلَفَاءَ مِنْ بَعْدِ قَوْمِ نُوحٍ، که شما را بعد از قوم نوح خلیفه ها کرد)، و آیه: (ثُمَّ جَعَلْنَاکُمْ خَلاَئِفَ فِی الْأَرْضِ، و سپس شما را خلیفه ها در زمین کردیم)، و آیه: (وَ یَجْعَلُکُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْضِ، و شما را خلیفه ها در زمین کند) می باشد.
نکته دوم این است که خدای سبحان در پاسخ و رد پیشنهاد ملائکه، مسئله فساد در زمین و خونریزی در آن را، از خلیفه زمینی نفی نکرد، و نفرمود: که نه، خلیفه ای که من در زمین می گذارم خونریزی نخواهند کرد، و فساد نخواهند انگیخت، و نیز دعوی ملائکه را (مبنی بر اینکه ما تسبیح و تقدیس تو می کنیم) انکار نکرد، بلکه آنان را بر دعوی خود تقریر و تصدیق کرد. در عوض مطلب دیگری عنوان نمود، و آن این بود که در این میان مصلحتی هست، که ملائکه قادر بر ایفاء آن نیستند، و نمی توانند آن را تحمل کنند، ولی این خلیفه زمینی قادر بر تحمل و ایفای آن هست، آری انسان از خدای سبحان کمالاتی را نمایش می دهد، و اسراری را تحمل می کند، که در وسع و طاقت ملائکه نیست.
این مصلحت بسیار ارزنده و بزرگ است، به طوری که مفسده فساد و سفک دماء را جبران می کند، ابتداء در پاسخ ملائکه فرمود: (من می دانم آنچه را که شما نمی دانید)، و در نوبت دوم، به جای آن جواب، این طور جواب می دهد: که (آیا به شما نگفتم من غیب آسمانها و زمین را بهتر می دانم؟) و مراد از غیب، همان اسماء است، نه علم آدم به آن اسماء، چون ملائکه اصلاً اطلاعی نداشتند از اینکه در این میان اسمایی هست، که آنان علم بدان ندارند، ملائکه این را نمی دانستند، نه اینکه از وجود اسماء اطلاع داشته، و از علم آدم به آنها بی اطلاع بوده اند، وگرنه جا نداشت خدای تعالی از ایشان از اسماء بپرسد، و این خود روشن است، که سؤال نامبرده بخاطر این بوده که ملائکه از وجود اسماء بی خبر بوده اند. وگرنه حق مقام، این بود که به این مقدار اکتفا کند، که به آدم بفرماید: (ملائکه را از اسماء آنان خبر بده)، تا متوجه شوند که آدم علم به آنها را دارد، نه اینکه از ملائکه بپرسد که اسماء چیست؟
پس این سیاق به ما می فهماند: که ملائکه ادعای شایستگی برای مقام خلافت کرده، و اذعان کردند به اینکه آدم این شایستگی را ندارد، و چون لازمه این مقام آن است که خلیفه اسماء را بداند، خدای تعالی از ملائکه از اسماء پرسید، و آنها اظهار بی اطلاعی کردند، و چون از آدم پرسید، و جواب داد به این وسیله لیاقت آدم برای حیازت این مقام، و عدم لیاقت فرشتگان ثابت گردید.
نکته دیگر که در اینجا هست اینست که، خدای سبحان دنباله سؤال خود، این جمله را اضافه فرمود (اِنْ کُنْتُم صادِقینَ، اگر راست گو هستید)، و این جمله اشعار دارد بر اینکه ادعای ملائکه ادعای صحیحی نبود، چون چیزی را ادعا کرده اند که لازمه اش داشتن علم است.
(وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ کُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ ) الخ، این جمله اشعار دارد بر اینکه اسماء نامبرده، و یا مسماهای آنها موجوداتی زنده و دارای عقل بوده اند، که در پس پرده غیب قرار داشته اند، و به همین جهت علم به آنها غیر آن نحوه علمی است که ما به اسماء موجودات داریم، چون اگر از سنخ علم ما بود، بعد از آنکه آدم به ملائکه خبر از آسمان اسماء داد، ملائکه هم مثل آدم دانای به آن اسما شده باشند، و در داشتن آن علم با او مساوی باشند، برای اینکه هر چند در این صورت آدم بانان تعلیم داده، ولی خود آدم هم به تعلیم خدا آن را آموخته بود. پس دیگر نباید آدم اشرف از ملائکه باشد، و اصولاً نباید احترام بیشتری داشته باشد، و خدا او را بیشتر گرامی بدارد، و ای بسا ملائکه از آدم برتری و شرافت بیشتری می داشتند.
و نیز اگر علم نامبرده از سنخ علم ما بود، نباید ملائکه بصرف اینکه آدم علم به اسماء دارد قانع شده باشند، واستدلالشان باطل شود، آخر در ابطال حجت ملائکه این چه استدلالی است؟ که خدا به یک انسان مثلاً علم لغت بیاموزد، و آن گاه وی را به رخ ملائکه مکرم خود بکشد، و به وجود او مباهات کند، و او را بر ملائکه برتری دهد، با اینکه ملائکه آن قدر در بندگی او پیش رفته اند که،‌(لاَ یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ‌، از سخن خدا پیشی نمی گیرند، و با امر او عمل می کنند)، 1» آن گاه به این بندگان پاک خود بفرماید: که این انسان جانشین من و قابل کرامت من هست، و شما نیستید؟
آن گاه اضافه کند که اگر قبول ندارید، و اگر راست می گویید که شایسته مقام خلافتید، و یا اگر درخواست این مقام را می کنید، مرا از لغت ها و واژه هایی که بعدها انسانها برای خود وضع می کنند، تا بوسیله آن یکدیگر را از منویات خود آگاه سازند، خبر دهید.
علاوه بر اینکه اصلاً شرافت علم لغت مگر جز برای این است که از راه لغت، هر شنونده ای به مقصد درونی و قبلی گوینده پی ببرد؟ و ملائکه بدون احتیاج به لغت و تکلم، و بدون هیچ واسطه ای اسرار قلبی هر کسی را می دانند، پس ملائکه یک کمالی ما فوق کمال تکلم دارند.
و سخن کوتاه آن که معلوم می شود آنچه آدم از خدا گرفت، و آن علمی که خدا به وی آموخت، غیر آن علمی بود که ملائکه از آدم آموختند، علمی که برای آدم دست داد، حقیقت علم به اسماء بود، که فراگرفتن آن برای آدم ممکن بود، و برای ملائکه ممکن نبود، و آدم اگر مستحق و لایق خلافت خدایی شد، بخاطر همین علم باسماء بوده، نه به خاطر خبر دادن از آن، وگرنه بعد از خبر دادنش، ملائکه هم مانند او باخبر شدند، دیگر جا نداشت که باز هم بگویند: ما علمی نداریم، ‌(سُبْحَانَکَ لاَ عِلْمَ لَنَا إِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا، منزهی تو، ما جز آنچه تو تعلیم مان داده ای چیزی نمی دانیم).
پس از آنچه گذشت روشن شد، که علم به اسماء آن مسمیات، باید طوری بوده باشد که از حقایق و اعیان وجودهای آنها کشف کند، نه صرف نامها، که اهل هر زبانی برای هر چیزی می گذارند، پس معلوم شد که آن مسمیات و نامیده ها که برای آدم معلوم شد، حقایقی و موجوداتی خارجی بوده اند، نه چون مفاهیم که ظرف وجودشان تنها ذهن است، و نیز موجوداتی بوده اند که در پس پرده غیب، یعنی غیب آسمانها و زمین نهان بوده اند، و عالم شدن به آن موجودات غیبی، یعنی آن طوری که هستند، از یک سو تنها برای موجود زمینی ممکن بوده، نه فرشتگان آسمانی، و از سوی دیگر آن علم در خلافت الهیه دخالت داشته است. کلمه (اسماء) در جمله (وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ کُلَّهَا )الخ، از نظر ادبیات، جمعی است که الف و لام بر سرش آمده، و چنین جمعی به تصریح اهل ادب افاده عموم می کند، علاوه بر اینکه خود آیه شریفه با کلمه(کلها، همه اش) این عمومیت را تأکید کرده.
در نتیجه مراد به آن، تمامی اسمایی خواهد بود که ممکن است نام یک مسما واقع بشود، چون در کلام، نه قیدی آمده، و نه عهدی، تا بگوئیم مراد، آن اسماء معهود است.
از سوی دیگر کلمه: (عرضهم، ایشان را بر ملائکه عرضه کرد)، دلالت می کند بر اینکه هر یک از آن اسماء یعنی مسمای به آن اسماء، موجودی دارای حیاه و علم بوده اند، و در عین اینکه علم و حیاه داشته اند، در پس حجاب غیب، یعنی غیب آسمانها و زمین قرار داشته اند. گو اینکه اضافه غیب به آسمانها و زمین، ممکن است در بعضی موارد اضافه تبعیضی باشد، و لکن از آنجا که مقام آیه شریفه مقام اظهار تمام قدرت خدای تعالی، و تمامیت احاطه او، و عجز ملائکه، و نقص ایشان است، لذا لازم است بگوییم اضافه نامبرده (مانند اضافه در جمله خانه زید-) اضافه ملکی می باشد.
در نتیجه می رساند: که اسماء نامبرده اموری بودند که از همه آسمانها و زمین غایب بوده، و به کلی از محیط و وجود بیرون بوده اند.
وقتی این جهات نامبرده را در نظر بگیریم، یعنی عمومیت اسماء را، و اینکه مسماهای به آن اسماء دارای زندگی و علم بوده اند، و اینکه در غیب آسمانها و زمین قرار داشته اند، آن وقت با کمال وضوح و روشنی همان مطلبی از آیات مورد بحث استفاده می شود که آیه: (وَ إِنْ مِنْ شَیْ‌ءٍ إِلاَّ عِنْدَنَا خَزَائِنُهُ وَ مَا نُنَزِّلُهُ إِلاَّ بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ‌، هیچ چیز نیست مگر آنکه نزد ما خزینه های آن هست، و ما از آن خزینه ها نازل نمی کنیم، مگر به اندازه معلوم)، درصدد بیان آن است.
چون خدای سبحان در این آیه خبر می دهد به اینکه آنچه از موجودات که کلمه (شیء-چیز) بر آن اطلاق بشود، و در وهم و تصور در آید، نزد خدا از آن چیز خزینه هایی انباشته است، که نزد او باقی هستند و تمام شدنی برایشان نیست، و به هیچ مقیاسی هم قابل سنجش، و به هیچ حدی قابل تحدید نیستند، و سنجش و تحدید را در مقام و مرتبه انزال و خلقت می پذیرند، و کثرتی هم که در این خزینه ها هست، از جنس کثرت عددی نیست، چون کثرت عددی ملازم با تقدیر و تحدید است، بلکه کثرت آنها از جهت مرتبه و درجه است، و بزودی انشاء الله در سوره حجر در تفسیر آیه نامبرده کلامی دیگر خواهد آمد.
پس حاصل کلام این شد: که این موجودات زنده و عاقلی که خدا بر ملائکه عرضه کرده، موجواتی عالی و محفوظ نزد خدا بودند، که در پس حجاب هایی غیب محجوب بودند، و خداوند با خیر و برکت آنها هر اسمی را که نازل کرد، در عالم نازل کرد، و هرچه که در آسمانها و زمین هست از نور و بهای آنها مشتق شده است، و آن موجودات با اینکه بسیار و متعددند، در عین حال تعدد عددی ندارند، و این طور نیستند که اشخاص آنها با هم متفاوت باشند، بلکه کثرت و تعدد آنها از باب مرتبه و درجه است، و نزول اسم از ناحیه آنها نیز به این نحو نزول است.(ترجمه المیزان، ج1، ص 179).
13- سوره بقره، آیه 31.
14- برای نمونه نک:
(وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ کُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ ) الخ، این مله اشعار دارد بر اینکه اسماء نامبرده، و یا مسماهای آنها موجوداتی زنده و دارای عقل بوده اند، که در پس پرده غیب قرار داشته اند، و به همین جهت علم به آنها غیر آن نحوه علمی است که ما به اسماء موجودات داریم، چون اگر از سنخ علم ما بود، باید بعد از آنکه آدم بملائکه خبر از آن اسماء داد، ملائکه هم مثل آدم دانای به آن اسما شده باشند، و در داشتن آن علم با او مساوی باشند، برای اینکه هر چند در این صورت آدم بانان تعلیم داده، ولی خود آدم هم به تعلیم خدا آن را آموخته بود. پس دیگر نباید آدم اشرف از ملائکه باشد، و اصولاً نباید احترام بیشتری داشته باشد، و خدا او را بیشتر گرامی بدارد، و ای بسا ملائکه از آدم برتری و شرافت بیشتری می داشتند.
و نیز اگر علم نامبرده از سنخ علم ما بود، نباید ملائکه به صرف اینکه آدم علم باسماء دارد قانع شده باشند، و استدلالشان باطل شود، آخر در ابطال حجت ملائکه این چه استدلالی است؟ که خدا به یک انسان مثلاً علم لغت بیاموزد، و آن گاه وی را برخ ملائکه مکرم خود بکشد، و بوجود او مباهات کند، و او را بر ملائکه برتری دهد، با اینکه ملائکه آن قدر در بندگی او پیش رفته اند که،‌(لاَ یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ‌، از سخن خدا پیشی نمی گیرند، و به امر او عمل می کنند)، آن گاه به این بندگان پاک خود بفرماید: که این انسان جانشین من و قابل کرامت من هست، و شما نیستید؟
آن گاه اضافه کند که اگر قبول ندارید، و اگر راست می گویید که شایسته مقام خلافتید، و یا اگر درخواست این مقام را می کنید، مرا از لغت ها و واژه هایی که بعدها انسان ها برای خود وضع می کنند، تا به وسیله آن یکدیگر را از منویات خود آگاه سازند، خبر دهید.
علاوه بر اینکه اصلاً شرافت علم لغت مگر جز برای این است که از راه لغت، هر شنونده ای به مقصد درونی و قلبی گوینده پی ببرد؟ و ملائکه بدون احتیاج به لغت و تکلم، و بدون هیچ واسطه ای اسرار قلبی هر کسی را می دانند، پس ملائکه یک کمالی مافوق کمال تکلم دارند.
و سخن کوتاه آنکه معلوم می شود آنچه آدم از خدا گرفت، و آن علمی که خدا به وی آموخت، غیر آن علمی بود که به ملائکه از آدم آموختند، علمی که برای آدم دست داد، حقیقت علم به اسماء بود، که فراگرفتن آن برای آدم ممکن بود، و برای ملائکه ممکن نبود، و آدم اگر مستحق و لایق خلافت خدایی شد، به خاطر همین علم به اسماء بوده، نه به خاطر خبر دادن از آن، و گرنه بعد ازخبردادنش، ملائکه هم مانند او باخبر شدند، دیگر جا نداشت که باز هم بگویند: ما علمی نداریم.(ترجمه المیزان، ج1، ص 181)
فَخَلَقَ آدَمَ وَ عَلَّمَهُ الاسْماءُ کُلَّها ثُمَّ عَرَضَهَا عَلَیْهِمْ فَعَجَزُوا عَنْ مَعْرِفَتِهَا فَامَرَ آدَمَ ع انْ یُنَبِّئَهُمْ بِهَا وَ عَرَّفَهُمْ فَضْلَهُ فِی الْعِلْمِ عَلَیْهِمْ ثُمَّ اخْرَجَ مِنْ صُلْبٍ آدَمَ ذُرِّیتَهُ مِنْهُم الانْبیاءُ وَ الرُّسُلُ وَ الخِیارُ مِن عِبادِ اللهِ افضَلُهُمْ مُحَمَّدٌ ثُمَّ آلُ مُحَمَّدٍ وَ الخِیارُ الفَاضِلُونَ مِنْهُمْ اصْحابُ مَحَمَّدٍ وَ خِیارُ اُمَّةِ مُحَمَّدٍ وَ عَرَفَ المَلائِکَهُ بِذلکَ انَّهُم افْضَلُ مِنَ المَلائِکَةِ اذَا احْتَمَلُوا مَا حُمِّلُوهُ مِنَ الاثْقَالِ وَ قاَسُوا مَا هُمْ فِیهِ بِعَرَضِ یُعْرَضُ مِنْ اعْوانِ الشَّیَاطُینِ وَ مُجَاهَدةِ النُّفُوسِ وَ احْتِمَالِ اذَی ثِقْلِ العِیَالِ وَ الاِجْتِهادِ فِی طَلَبِ الحَلَالِ وَ مُعَاناةِ مُخاطَرَةٍ الْخَوْفِ مِنَ الاعْداءِ مِنْ لُصُوصٍ مُخَوِّفینَ وَ مِن سَلَاطِینِ جَوَرَةٍ قاهِرینَ وَ صُعُوبَةٍ فِی المَسالِکِ فِی المَضَایِقِ وَ الْمَخَاوِفِ وَ الاجْراعِ وَ الجِبالِ وَ التِّلَاع لِتَحْصیلِ اقْواتِ الاَنْفُس وَ العِیالِ مِنَ الطَّیِّبِ الحَلَالِ فَعَرَّفَهُمُ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ انَّ خِیارَ المُوْمِنینَ یَحْتَمِلُونَ هذهِ الْبَلایاَ وَ یتَخَلِّصُونَ مِنها و َ یُحارِبونَ الشَّیاطینَ وَ یَهْزِمُونَهُمْ وَ یُجَاهِدونَ انْفُسَهُمْ بِدَفْعِها عَنْ شَهَواتِهَا وَ یَغلِبونَها مَعَ ما رَکِبَ فِیهِمْ مِنْ شَهَواتِ الفُحُولَةِ وَ حُبِّ اللّباسِ و الطَّعامِ و العزِّ و الرئاسَهِ و الفَخْرِ و الخُیَلاءِ و مُقَاساةِ العَناءِ و البَلاءِ مِنْ اِبْلیسَ وَ عَفاریتِهِ و خَواطِرِهمْ وَ اغْوائِهِمْ وَ استِْهْوائِهمْ وَ دَفْع ما یکابِدُونَهُ مِن الیمِّ الصَّبرِ عَلی سَماعِهُمُ الطَّعْنَ مِنْ اعداءِ اللهِ وَ سَماعِ المْلَاهِی وَ الشَّتْمِ لِاولیَاءِ اللهِ وَ مَعَ ما یُقَاسُونَهُ فِی اسْفارِهِمْ لِطَلَبِ اقْواتِهِمْ وَ الْهَرَبِ مِنْ اعداءِ دینِهمْ اوِ الطَّلَبِ لِمَن یَامَلُونَ مُعامَلَتَهُ مِن مُخَالِفیِهمْ فی دینِهمْ قال اللهُ عَزَّ و جَلَّ یا مَلائِکَتی و انْتُمْ مِنْ جَمیعِ ذلکَ بِمَعْزِلٍ لا شَهواتُ الفُحُولَةِ یُزعِجُکُمْ وَ لا شَهْوَهُ الطَّعامِ تَحْفِزُکُمْ و لا خَوْفُ مِن اعداءِ دینکُمْ وَ دُنیَاکُمْ تتجب [یُنْخَبُ فِی قُلُوبِکُمْ وَ لاَ لاِبْلیسَ فیِ مَلَکوُتِ سَماواتی و ارْضِی-شُغُلٌ عَلَی إِغْواءٍ مَلائِکَتیَ الذینَ قَدْ عَصَمْتُهُمْ مِنهُ-یا مَلائِکَتِی فَمَنْ اطاعَنِی مِنْهُمْ وَ سَلَّمَ دینَهُ مِنْ هذهِ الآفاتِ و النَّکَباتِ ف